Hakim Durumun Kötüye Kullanılması

4054 sayılı Kanun’un 6. maddesi bir veya birden fazla teşebbüsün mal veya hizmet piyasasındaki hâkim durumunu kötüye kullanmasını yasaklamaktadır. Bu düzenleme ile bulunduğu piyasada rakipleri ve müşterilerinden bağımsız hareket ederek fiyat, arz, üretim ve dağıtım miktarı gibi ekonomik parametreleri belirleme gücünü haiz bir veya birden fazla teşebbüsün sahip oldukları bu gücü rekabeti sınırlamak amacıyla, dolayısıyla hakkaniyetli rekabete aykırı olarak kullanması yasaklanmakta, böylelikle piyasalarda rekabetçi olmayan uygulamalarla oluşacak bir tekelleşmenin önüne geçilmeye çalışılmaktadır. 

4054 sayılı Kanun’un 6. maddesinin lafzından da anlaşıldığı üzere, Kanun hâkim durumda bulunmayı veya hâkim duruma geçmeyi değil, bu durumun rekabeti sınırlamak amacıyla kötüye kullanılmasını yasaklamaktadır. Bu çerçevede maddenin uygulanması bakımından hâkim durumun belirlenmesi büyük önem taşımaktadır. Hâkim durumun tespitinde, pazar payı, pazara giriş engelleri, dikey bütünlük, ürünün ikame edilebilirliği, ürünün niteliği gibi unsurlar dikkate alınmakta, incelemede teşebbüsün (veya birden fazla teşebbüsün), 4054 sayılı Kanun’da hâkim durum için öngörülen, rakiplerinden ve müşterilerinden önemli ölçüde bağımsız hareket edip edemediği değerlendirilmektedir.

4054 sayılı Kanun’un 6. maddesinde kötüye kullanma hallerine ilişkin bazı örneklere yer verilmiştir. Bu çerçevede maddede kötüye kullanma hali olarak, rakip teşebbüslerin faaliyetlerinin zorlaştırılmasına ve pazara yeni girmek isteyen teşebbüslerin engellenmesine, eşit durumdaki alıcılara farklı koşullar uygulanmasına, bir mal ile birlikte başka bir malın da alımının şart koşulmasına yer verilmiştir. Ancak, kötüye kullanma hallerinin maddede yer verilen örneklerle sınırlı olmadığı belirtilmelidir. Örneğin aşırı yüksek satış fiyatı uygulanması da hakim durumun kötüye kullanılması hali olarak kabul edilebilmektedir.

Hakim Durumdaki Teşebbüslerin Dışlayıcı Kötüye Kullanma Niteliğindeki Davranışların Değerlendirilmesine İlişkin Kılavuz aşağıda yer almaktadır.